Edison kể lại, khi còn bé, mỗi lần đứng trước một dòng sông ở quê hương ông – Milan, ông thường tò mò và viết ra giấy hơn 10 câu hỏi, sau đó ông mang về hỏi Mẹ ông để tìm câu trả lời. Cứ thế, chỉ bên dòng sông tuổi thơ ấy, ông đã hỏi hơn 1000 câu hỏi.
Tôi được nghe câu chuyện này từ một người thầy dạy tôi ở khóa học Lead Auditor, bài học hôm đó là kỹ thuật 5 Why – kỹ thuật mà hầu hết các chuyên gia đánh giá hay thanh tra viên nào cũng phải biết để làm sáng tỏ một vấn đề. Người đánh giá sẽ sử dụng một chuỗi các câu hỏi liên tiếp, theo đó, câu trả lời trước là cơ sở cho câu tiếp theo, cứ thế lặp lại cho đến khi tìm ra được mấu chốt của vấn đề.
Trong điều hành, một nhân viên đến gặp hỏi bạn một vấn đề, thay vì trả lời, hướng dẫn người nhân viên ấy cách làm nó. Bạn thử đặt ra cho bạn ấy từng câu hỏi một. Ví dụ: Bạn nhân viên hỏi tôi, anh Tuấn ơi, cái máy giặt của mình hư rồi, giờ làm sao anh?
– Vì sao lại hư? (tôi hỏi lại)
– Dạ, cũ quá rồi nên hư anh?
– Em có chắc chắn cũ là sẽ hư không? Thế đã mang đi sửa chưa?
– Dạ, em gọi thợ sửa rồi ạ? Nhưng chạy có ít hôm lại hỏng lại.
– Thợ có cam kết bảo hành không?
– Dạ không ạ! Thợ bảo ưng thì sửa chứ không dám bảo hành ạ.
– Oh! Kỳ vậy, Sao em biết thợ này?
– Em chạy vòng vòng hỏi ạ.
– Sao em không tìm thêm vài thợ, thợ nào tự tin bảo hành hãy sửa.
– Dạ, em nghĩ là cũ rồi nên mấy thợ khác chắc cũng không dám bảo hành ạ!
– Oh! Đó là em nghĩ thôi, còn thực tế chưa chắc đã như vậy em nhé!
– Thế xưa nay đã sửa hết mấy lần rồi?
– Dạ, 2 lần ạ!
– Hết bao nhiêu tiền em? Dạ, mỗi lần hết 400 nghìn.
– Vậy, theo em thì giờ nên thế nào?
– Dạ, mua máy mới ạ!
– Oh, dễ thế thì nói làm gì nhỉ! Tụi em sử dụng bỏ mặc nắng mưa, không chịu khó bảo trì thế này thì máy nào cho còn.
– Giờ anh sẽ gọi 3 cuộc gọi, em để ý nghe nhé!
Tôi gọi người thứ nhất, một người tôi quen biết, chuyên sửa điều hòa, điện lạnh xe oto cho tôi. Tôi tin là những người thợ họ sẽ biết và giới thiệu cho nhau. Tôi gọi tiếp một cuộc gọi nữa cho người được giới thiệu, anh thợ này bảo anh sửa tất nhiên sẽ có bảo hành chứ. Sau khi lên kiểm tra máy, anh đồng ý làm lại hết như mới, giá 900k, bảo hành 12 tháng.
Vấn đề của chiếc máy giặt không những được giải quyết, mà nhân viên tôi còn được tập dần thói quen xử lý triệt để, hơn nữa là cậu ấy đã có thêm một số điện thoại bên dịch vụ sửa chữa đáng tin cậy để gọi khi cần.
***
Câu hỏi, giúp một nhà nghiên cứu, một nhà khoa học tìm ra được nguyên lý hoạt động, các quy luật vật lý, các định luật về hóa học…
Câu hỏi, giúp một nhà quản lý điều hành công việc nhẹ nhàng hơn, ra quyết định chuẩn xác hơn.
Câu hỏi, giúp “open mind” cả người được hỏi lẫn người hỏi, từ đó mà mọi người cùng học tập, tiếp cận đa chiều hơn, chắc chắn hơn.
Câu hỏi, giúp kết nối giữa người nói và người nghe, làm cho câu chuyện trở nên thú vị, liên kết trở nên chặt hơn rất nhiều.
***
Nếu các bạn đã từng có một đứa trẻ trong nhà, các bạn sẽ rất thường xuyên bị bé đưa tay cắt ngang câu chuyện của bạn, kéo mặt bạn nhìn về phía bé để hỏi mẹ ơi, ba ơi… “sao con mở cái này không được mẹ, con này là con gì mẹ, con khủng long nó ăn cỏ được không mẹ…” – Đó chính là cách chúng lớn lên.
***
Cái mình biết là hữu hạn, kiến thức thì là vô hạn. Dù là ai đi nữa thì hiểu biết cũng chỉ là hạt cát giữa đại dương. Nên không biết thì cứ hỏi các bạn à, dù câu hỏi có ngu ngơ mấy thì cũng vui vẻ hỏi. Vì ngu ngơ với người nhưng là kiến thức của với mình. Không ai cười người khác chỉ vì không biết cả.
Người ta chỉ cười khi không biết mà thể hiện như là “Mr.Biết Cả Rồi” thôi các bạn.
Albert Einstein từng nói “Thà đừng nói, còn hơn nói ra để rồi người ta không còn nghi ngờ gì nữa”
Tức không biết thì hỏi các bạn nhé, đừng thể hiện mình biết cả rồi, để rồi có thể trước đây, họ chỉ bán tín bán nghi mình chém giỏi thôi, chứ nói xong, họ không còn nghi ngờ gì ở cái sự rỗng ruột của mình thì tiếc lắm.
“Muốn biết thì hỏi, muốn giỏi thì học”
Chúc cả nhà một ngày mới, tuần mới tốt lành!